ArtykulyPowiązania

Wylesianie spowolniło. Degradacja lasów przyspiesza. Co się dzieje?

W latach 2000-2012 całkowitemu wylesieniu uległ obszar o powierzchni 1,71 mln km2, czyli 3,2% całości lasów. Jednak, jak pokazują badania przeprowadzone przez U.S. Forest Service, utrata najcenniejszych siedlisk, leżących wewnątrz lasów i odseparowanych od działalności ludzkiej (tzw. lasów wewnętrznych), postępuje 3-krotnie szybciej, niż wskazywałyby na to liczby dotyczące całkowitego tempa wylesiania. Ten trend zagraża funkcjom ekosystemowym, jaką pełnią na świecie lasy, w tym zapewnieniu odpowiedniego środowiska życia dla wielu zwierząt.

Utrata zwartych obszarów leśnych następuje np. w wyniku budowy dróg. Gdy taki obszar zostanie przecięty drogami, wtedy mówimy o jego fragmentacji. W takich warunkach część procesów ekologicznych, charakterystycznych dla lasu wewnętrznego ulega poważnym zaburzeniom lub są całkowicie niszczone.

Rysunek. 1 Globalny zmiany w powierzchni lasów i zwartek pokrywy leśnej.

Badacze oszacowali, że fragmentacja dotknęła na świecie 3,76 mln km2 lasu, co stanowi prawie 10% światowej powierzchni zwartej pokrywy leśnej.

Kształt pokrywy leśnej odrywa dużą rolę. Pofragmentowane obszary leśne są bardziej narażone na gatunki inwazyjne, zanieczyszczenia, ekstrema pogodowe oraz większą fluktuację wilgotności gleby. Niektóre wrażliwe gatunki mogą żyć wyłącznie w zwartych lasach, nie tolerując lub tolerując bardzo źle wszelkie zaburzenia pokrywy leśnej.

Poprzecinane szerokimi drogami lasy są też bardziej podatne na pożary, susze, erozję i inne niekorzystne zjawiska, które zubażają i obniżają stabilność ekosystemów leśnych.

Przykładem regionu, w którym fragmentacja postępuje bardzo szybko jest brazylijska Amazonia. Chociaż absolutne tempo wylesienia spadło w listopadzie 2015 w porównaniu do listopada 2014 o blisko połowę, to tempo degradacji w tym czasie wzrosło aż o 323%/! Wylesianie skupiło się głównie w stanach Mato Grosso (32%), Para (24%), Rondonia (19%) i Amazonas (19%).

Rysunek. 2 Wylesianie i degradacja brazylijskiej Amazonii w latach 204-2015

Niestety fragmentacja to zjawisko, które dotyczy także polskich lasów. Na rysunku 1 wyraźnie widać, że choć lasów w Polsce przybywa, to gwałtownie postępuje ich fragmentacja, a przez to degradacja najwartościowszych ekosystemów. Zupełnie jakby zajmujący się lasami leśnicy mieli na uwadze nie ich stan, lecz wygodny dostęp drogami do wnętrza lasów…

Rysunek. 3 Leśna droga na Pogórzu Przemyskim na terenie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego.

By można było łatwiej wywozić drewno z lasu większości nadleśnictw wybudowała w ostatnich latach wiele kilometrów dróg leśnych, czasem bardzo szerokich. Zjawisko potęgowane jest poprzez żywiołowy rozwój zabudowy letniskowej, urządzenia rekreacyjne, a w górach wyciągów i tras narciarskich. Zakłóca to ostoje gatunków, które nie tolerują obecności człowieka i powoduje większą penetrację terenów leśnych przez ludzi. Zjawiska te nie omijają ostatnich skrawków lasów o charakterze naturalnym. Przykładem są Bieszczady lub tereny projektowanego Turnickiego Parku Narodowego na Pogórzu Przemyskim.

Tomasz Kłoszewski na podst. Landscape Pattern Analysis Reveals Global Loss of Interior Forest, Deforestation report for the Brazilian Amazon (November 2015) SAD

Podobne wpisy

Więcej w Artykuly