Ostatnie ekstrema pogodowe w Polsce oznaczają zmianę klimatu. Przyzwyczajmy się do tej myśli, bo z czasem sygnałów tego możemy mieć coraz więcej.
Fale upałów, huraganowe wiatry oraz opady deszczu ponad znaną do tej pory normę. Te zjawiska pogodowe można coraz częściej obserwować w Polsce, klimacie do tej pory zdefiniowanym jako umiarkowany. Problem w tym, że coraz częściej występujące ekstrema pogodowe przestają pasować do przyjętych do tej pory definicji. Jednego zdarzenia nie można definiować jako sygnał zmiany klimatu, jednak ich rosnącą częstotliwość i intensywność – owszem. Zmiana klimatu jest zatem niezaprzeczalna.
Według definicji IPCC klimat oznacza ogół zjawisk pogodowych występujących na danym obszarze w okresie wieloletnim. Ustalany jest na podstawie wieloletnich obserwacji różnorodnych składników, najczęściej pomiary temperatury, opadów atmosferycznych i wiatru.
Zmiana klimatu, idąc dalej, oznacza zmianę statystycznych wzorców zjawisk pogodowych na przestrzeni długiego okresu czasu. Zmiany klimatu wynikają z czynników zewnętrznych, takich jak ilość dochodzącego promieniowania słonecznego, lub czynników zewnętrznych, jak działalność człowieka, wpływająca między innymi na emisję gazów cieplarnianych do atmosfery.
Na poziomie definicji termin „zmiana klimatu” okazuje się banalnie prosty. Jak więc przez ostatnich parę lat w Polsce możemy wciąż toczyć dyskusję, czy zmiana klimatu w ogóle istnieje? Czemu jeszcze nie rozmawiamy o tym, co zmiana klimatu dla nas oznacza i jak możemy się do niej dostosować? Nie musimy już nawet przedstawiać odległych nam zjawiskach jak topnienie lodu na Antarktydzie lub podniesienie się poziomu wód na świecie. Wystarczy spojrzeć na nasze podwórko, dosłownie. Ekstrema pogodowe występujące ostatnio w Polsce jasno pokazują nam, że zmiana klimatu jest faktem.
Pojedynczego zjawiska nie można przypisać z definicji zmianie klimatycznej. – komentuje prof. dr hab. Szymon Malinowski z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz portalu www.naukaoklimacie.pl – Jednak rosnące prawdopodobieństwo oraz intensywność wystąpienia tych zjawisk oznacza właśnie zmianę klimatu.
Ekstremalne zjawiska pogodowe w Polsce
W czasie ostatniego długiego weekendu województwa pomorskie i kujawsko-pomorskie przeżyły wyjątkowo silne nawałnice. W wyniku ekstremalnych podmuchów wiatru zginęło sześć osób, a około 50 zostało rannych. Nawet 120 tysięcy odbiorców pozostawało przez jakiś czas bez prądu. W powiecie elbląskim w nocy z 11 na 12 sierpnia zarejestrowano wiatr o prędkości 151 km/h. To najsilniejszy podmuch wiatru do tej pory zarejestrowany w Polsce poza terenami górskimi. Trzeba mimo wszystko pamiętać, że lokalnych stacji mierzących prędkość wiatru jest stosunkowo niedużo. Pomiar był zrobiony w Elblągu, można się zatem spodziewać, że w miejscu wystąpienia najdotkliwszych skutków nawałnic w województwie kujawsko-pomorskim wiatr mógł osiągnąć jeszcze większą prędkość.
Pamiętajmy również o tym, co się działo dokładnie rok temu w Gdańsku. W ciągu doby, stacja opadowa w Gdańsku Oliwie zanotowała w lipcu 2016 roku 170,2 mm opadu, co doprowadziło w mieście do zalanych dzielnic Gdańska, zatrzymania komunikacji miejskiej, uszkodzenia budynków i samochodów. W jednej z piwnic utonęły dwie osoby. Zgodnie z wytycznymi, zbiorniki przeciwpowodziowe w mieście zostały zaprojektowane na dobowy opad w wysokości 70 mm. Miał to być deszcz występujący niegdyś raz na sto lat. Niestety normy te przestały odpowiadać zmianie klimatycznej, które zwiększa intensywność występujących tego typu zjawisk. Zmiana klimatu jest spowodowana zmianami w systemie klimatycznym, które powodujemy. Objawia się tym, że różnego rodzaju zjawiska pogodowe, które w starym klimacie występowały rzadko, teraz występują coraz częściej, podczas gdy inne zanikają.
Doświadczamy coraz gwałtowniejszego przebiegu zjawisk konwekcyjnych, którego spodziewamy się i który występuje w cieplejszym klimacie – dodaje Szymon Malinowski – Zjawiska, których obecnie doświadczamy byłyby skrajnie nieprawdopodobne w klimacie jak dawniej. Na podstawie informacji o coraz silniejszych zjawiskach pogodowych, wiemy, że klimat, rozumiany jako statystyka stanów pogody, się zmienia.
Jakie mamy perspektywy?
Nic nie wskazuje jednak na to, żeby decydenci w Polsce brali pod uwagę skutki i zagrożenia wynikające ze zmiany klimatycznej. A perspektywy mamy bez mała przerażające.
W 2013 roku grupa robocza EASAC (The European Academies Science Advisory Council – Ciało Doradcze Europejskich Akademii Nauk) opublikowała raport o tytule Extreme Weather Events in Europe: preparing for climate change adaptation (Ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie – przygotowanie do adaptacji do zmian klimatu).
Według dokumentu, od lat osiemdziesiątych częstość występowania katastrof związanych z pogodą znacząco wzrosła (na świecie notowano ich średnio 355 w latach 1980-1989 oraz 716 w latach 2002-2011). W Europie zmiany były nieco słabsze – w ciągu 32 lat zaobserwowano przyrost rzędu 70%. Dalszy wzrost globalnej średniej temperatury będzie się wiązał ze wzrostem częstości występowania ekstremów pogodowych, zwłaszcza fal upałów, susz, pożarów oraz powodzi.
Cały czas w ogromnej mierze opieramy się na węglu w krajowym miksie energetycznym. Poddajemy coraz większej wycince lasy, które mają pochłaniać wyemitowany do atmosfery dwutlenek węgla. Wydobywamy coraz więcej surowców, produkujemy coraz większą ilość odpadów, pozbawiamy się siedlisk natury. WWF oraz Global Footprint Network ogłosiło, że 2 sierpnia przypadł Dzień Długu Ekologicznego. Oznacza to, że właśnie zużyliśmy zasoby Ziemi, na których odtworzenie nasza planeta potrzebuje całego roku. Od dziś do końca roku zużywamy zasoby naturalne na kredyt.
Jednocześnie 14 sierpnia Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii, która w praktyce zmniejszy opłatę zastępczą do poziomu ok. 40 zł/MWh. Nowelizacja doprowadzi do trwałej nierentowności projektów dla operatorów i inwestorów w OZE oraz instytucji kredytujących te inwestycje. Nie możemy więc liczyć na zmniejszający się prymat paliw konwencjonalnych na rzecz czystych i bezemisyjnych źródeł energii.
Prezydent USA, Donald Trump nakazuję zmianę słownictwa w języku administracji rządowej. Chce aby zamiast terminu „zmiana klimatu” używać określenia „ekstrema pogodowe”. Ale jedno oznacza drugie. Ekstrema pogodowe występujące z coraz większą częstotliwością i gwałtowności oznaczają de facto zmianą klimatu. Warto w końcu podsumować dyskusję na temat „czy zmiana klimatu istnieje”, a zacząć głośno mówić o tym co to dla nas oznacza oraz w jaki sposób możemy się przygotować do jej skutków.
Agata Skrzypczyk, REO.pl
źródło: IPCC, www.naukaoklimacie.pl, WWF Polska
