Wprowadzenie

Wzrost temperatury to nie tylko… wzrost temperatury. Wpływa on na stan planety i cały szereg zjawisk. Zazwyczaj słyszymy o nich w oderwanym od siebie kontekście.

Już teraz, przy podniesieniu się średniej temperatury o niecałe 0.8°C obserwujemy szereg niespotykanych wcześniej zjawisk: rekordowe upały, przesuwanie się stref klimatycznych, topnienie lodowców, silniejsze huragany, rozpad czapy lodowej Arktyki i lodów Antarktydy, podnoszenie się poziomu oceanów, rozmarzanie wiecznej zmarzliny, burze i nawałnice, pustynnienie, susze, pożary i powodzie.

Także w Polsce odnotowujemy zmiany klimatu. Tak niegdyś typowe wiosenne powodzie roztopowe czy zamarzanie Bałtyku stały się wspomnieniem. Nasilają się za to zjawiska wcześniej nietypowe, takie jak fale upałów, susze, gwałtowne burze, trąby powietrzne czy powodzie opadowe.

Polska nie zna prawdziwie ekstremalnych zjawisk jak huragany, tornada, lawiny błotne czy prowadzące do pustynnienia susze. Ale o takich zjawiskach i ich dynamice możemy dowiedzieć się z telewizji Już samo czytanie wiadomości pogodowych może dać do myślenia:

• Fala upałów na południu Europy.
• W Laponii Święta bez śniegu - czy Święty Mikołaj przeprowadzi się dalej na północ?
• Ulewy i gradobicia zdewastowały Chiny.
• W Zambii po powodziach groźba głodu.
• Fala ulew, wichur i gradobić w USA.
• Pożary w Kanadzie.
• Największa susza w historii i płonące wzgórza w Los Angeles.
• Poziom oceanów się podnosi, giną wyspy koralowe
• 10 najcieplejszych lat w historii pomiarów meteorologicznych wystąpiło po 1995 roku
• Barcelona importuje wodę tankowcami
• Australia przeżywa największą suszę w całej swojej historii.
• Coraz szybszy zanik pokrywy lodowej wokół bieguna północnego
• W ciągu 50 lat 40% ludności Chin zostanie bez dostępu do wody pitnej, gdy znikną lodowce Himalajów

Portale pogodowe  publikują coraz więcej takich wiadomości. Przy odrobinie świadomości można połączyć te zdarzenia w bardzo niepokojącą układankę…

A obecny wzrost temperatury o 0.8°C to jedynie przygrywka przygrywka i zapowiedź tego co będzie dalej.

Rys. zmiany temperatur w 2007 roku względem średniej 1951-1980. Źródło: NASA

Jak przewidują naukowcy, jeśli w dalszym ciągu będziemy kontynuować obecny sposób życia, to do końca stulecia średnia temperatura Ziemi temperatura wzrośnie o 3-4°C, a temperatura lądów zmieni się w granicach 4-7°C, z największymi zmianami w Arktyce i w głębi lądów – z dala od stabilizujących temperaturę oceanów.

Rys. Przewidywane zmiany temperatury do końca XXI wieku. Źródło: globalwarmingart

I wzrost ten wcale nie zatrzyma się 31.12.2100 roku – temperatury będą wzrastać dalej. Przy spaleniu wszystkich dostępnych paliw kopalnych średnia temperatura Ziemi wzrośnie nawet o 6 lub więcej stopni. A są to zmiany praktycznie „na zawsze”. Jak przewidują naukowcy, przy spaleniu całości paliw kopalnych, kilkadziesiąt procent wyrzuconego przez nas do atmosfery dwutlenku węgla pozostanie w niej na tysiące lat, nawet po 1000 lat podnosząc temperaturę planety o 5°C, a po 10000 lat o 3°C.

W przeciągu dekad Ziemia doświadczy zmian klimatu w skali odpowiadającej naturalnym zmianom, które miały miejsce w okresie dziesiątek lub wręcz setek milionów lat. Nie jesteśmy do końca pewni, jak zmieni się klimat Ziemi, ale przewiduje się, że następstwa wzrostu temperatury planety wyjdą poza fale upałów, zanik zim i przesuwanie się stref klimatycznych:

• znikną lodowce górskie, w tym w Andach i Himalajach, zapewniające wodę setkom milionów ludzi i działanie hydroelektrowni;
• stopnieją lody Arktyki, obecnie jak lustro odbijające światło Słońca, co spowoduje dalsze ocieplanie się klimatu;
• rozpad wiecznej zmarzliny spowoduje nie tylko uszkodzenia infrastruktury, ale też wyzwolenie do atmosfery olbrzymich ilości uwięzionych w niej gazów cieplarnianych, nakręcając spiralę zmian klimatu;
• w wyniku rozpadu czap lodowych Grenlandii i części Antarktydy podniesie się poziom oceanów o wiele metrów, co uczyni uchodźcami dziesiątki milionów ludzi;
• załamie się cyrkulacja oceaniczna – w środku globalnego ocieplenia klimat Europy może upodobnić się do klimatu Labradoru i Kamczatki;
• pojawią się huragany o nie spotykanej dotychczas mocy, od huraganów nowej, VI-tej kategorii aż po hiperkany – sięgające stratosfery wiry powietrza zdolne zedrzeć ziemię do gołej skały i wrzucić ją do oceanu;
• do końca stulecia 1/3 powierzchni Ziemi może stać się pustynią, setki milionów ludzi będą musiały przenieść się na inne tereny;
• rekordowe burze, powodzie i lawiny błotne staną się czymś powszechnym;
• pożary zagrożą olbrzymim obszarom lasów – od Amazonii po Kanadę;
• wymrze połowa znanych gatunków zwierząt i roślin;
• tropikalne choroby i owady zawitają w dotychczas wolne od nich rejony;
• i wreszcie…destabilizacja oceanicznych pokładów hydratów metanu związana ze wzrostem temperatury do poziomu nie notowanego od dziesiątków milionów lat może doprowadzić do szóstego wielkiego wymierania w historii planety.

„Wojny, bezprecedensowe susze, głód i zamieszki doprowadzą planetę do stanu anarchii”.

Raport Pentagonu, 2004

Do zmian klimatycznych jako takich dochodzą ich konsekwencje dla społeczeństw, gospodarki i polityki. Wg Raportu Sterna straty gospodarcze w ciągu 50 lat mogą przekroczyć 10 000 miliardów euro rocznie. Wg raportów UE, Pentagonu i agencji wywiadowczych zmiany klimatu oznaczają brak wody, głód, zniszczenie infrastruktury, konflikty o zasoby, wojny i setki milionów uchodźców. Bieda, terroryzm i zamieszki doprowadzą wiele regionów planety do stanu anarchii.

„Zmiany klimatu wywołają kryzysy humanitarne, polityczną i ekonomiczną niestabilność, spory graniczne o tereny, wodę i inne zasoby, napięcia etniczne i migracje do Europy milionów ludzi z Afryki i Bliskiego Wschodu”.

Javier Solana, Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, sekretarz generalny Rady Unii Europejskiej, raport EU 2008

Jeśli jesteś ciekaw, jaki jest obecny stan klimatu, przeczytaj aktualny roczny raport NOAA  .

O czym mówi nam temperatura? Jak się zmienia i od czego
zależy? Czy będzie się ochładzać czy ocieplać? Co oznaczają coraz częstsze i
ostrzejsze fale upałów?

Znajdź odpowiedzi w następnym rozdziale – Rekordowe temperatury – fale upałów .