Wstrzymanie budowy nowych elektrowni węglowych jeszcze w tym roku oraz wydawania zezwoleń na eksploatację nowych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego – to kluczowe zalecenia z najnowszego raportu World Energy Outlook 2021.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna wydała coroczny raport World Energy Outlook. Po raz pierwszy w historii za scenariusz bazowy przyjęła stworzenie bezemisyjnego systemu energetycznego do 2050 r., który ma wesprzeć działania na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia do poziomu 1,5°C. Biorąc pod uwagę zachowawcze podejście MAE, której opracowania uważane są na świecie za „złoty standard” prognoz energetycznych, można uznać to za rewolucję w myśleniu.
MAE: Rządy muszą rozwiązać problem paliw kopalnych
„Wraz z rozwojem technologii słonecznej, wiatrowej, pojazdów elektrycznych i innych technologii niskoemisyjnych na całym świecie pojawia się nowa gospodarka energetyczna” – komentuje MAE.
To o tyle ważne, że WEO to niezwykle ważna publikacja, która nakreśla oczekiwania dotyczące podaży i popytu na energię na najbliższe dziesięciolecia i jest szeroko stosowana przez rządy i przedsiębiorstwa.
A zalecenia są jasne. „Niezwykle zachęcający rozwój czystej energii na świecie napotyka na problem w postaci nieustępliwej obecności paliw kopalnych w systemach energetycznych. Rządy muszą rozwiązać ten problem, dając jasny sygnał, że są zaangażowane w szybkie rozwijanie czystych i odpornych technologii przyszłości. Korzyści społeczne i gospodarcze z przyspieszenia przejścia na czystą energię są ogromne, a koszty zaniechania – niezmierzone” – stwierdza Fatih Birol, dyrektor wykonawczy MAE.
Warto przy tym dodać, że Agencja powstała w latach 70. XX w., by zapewnić bezpieczeństwo dostaw ropy podczas ówczesnego kryzysu naftowego, a przez długie dziesięciolecia była orędownikiem paliw kopalnych. Tak drastyczna zmiana podejścia, choć należy do niej podchodzić z ostrożnością, jest więc wyraźnym sygnałem, jak szybko i mocno zmienia się nastawienie do paliw kopalnych.
Co wynika z raportu MAE?
Według scenariusza net zero do 2030 r. roczne inwestycje w energię odnawialną wzrosną do poziomu przewyższającego inwestycje w produkcję paliw kopalnych. MAE szacuje, że wyniosą wówczas 1,3 biliona dolarów.
Agencja zaznacza też, że Inwestycje w LNG są niebezpiecznym wyborem. Większość inwestorów nie odzyska zainwestowanego kapitału w obecnie budowane projekty tego typu, a całkowity koszt aktywów osieroconych oszacowano na 75 miliardów dolarów. Według raportu nie powinny być już również rozwijane nowe projekty eksportu LNG.
MAE wskazuje też, że należy wstrzymać wydawanie zezwoleń na eksploatację nowych złóż paliw kopalnych (ropy, gazu i węgla) oraz rozbudowę istniejących kopalni węglowych. Wstrzymać trzeba też budowę nowych elektrowni węglowych – i to już w tym roku. A do 2030 r. z użytkowania powinno zostać wycofane 40% istniejącej na świecie floty węglowej, szczególnie zaś szybko w krajach rozwiniętych.
Co jeszcze zakłada bezemisyjny scenariusz z prognozy World Energy Outlook?
- Energochłonność światowej gospodarki musi w tej dekadzie spadać o 4% rocznie.
- Globalne inwestycje w czystą energię do 2030 r. muszą wzrosnąć ponad trzykrotnie, przy czym 85% wszystkich inwestycji w energię powinno być skierowanych na czyste technologie.
- Emisja metanu związana z paliwami kopalnymi musi zostać zmniejszona o 75% do 2030 r.
• Sektor energii elektrycznej musi zostać całkowicie zdekarbonizowany do 2035 r. w gospodarkach zaawansowanych i do 2040 r. we wszystkich krajach. - Sprzedaż nowych samochodów z silnikami spalinowymi musi zakończyć się do 2035 r. na całym świecie.
- Szczyt wykorzystywania paliw kopalnych przypada do 2025 r. – najpóźniej od kolejnego roku ich spalanie zacznie maleć.
Więcej miejsc pracy, lepsze zdrowie
IEA wykazuje, że przy transformacji energetycznej pojawi się więcej miejsc pracy niż w ramach obecnego systemu energetycznego. Do 2030 r. może być ich nawet o 13-26 milionów więcej (w sektorze czystej energii i sektorach pokrewnych). Ten pierwszy scenariusz zakłada realizację mniej ambitnych założeń, ten drugi – podążanie ścieżką net zero. Tak czy inaczej w każdym przypadku utrata miejsc pracy związanych z paliwami kopalnymi jest mniejsza.
Ponad 90% ludności świata oddycha zanieczyszczonym powietrzem. Według szacunków MAE prowadzi to do ponad 5 milionów przedwczesnych zgonów rocznie. W ramach scenariusza zeroemisyjnego liczba ta może zostać radykalnie zmniejszona: o 1,9 miliona tylko do 2030 r. (w porównaniu z rokiem 2020).
Kluczowa dekada na kontrolowane odejście od paliw kopalnych
Trwająca dekada jest zdaniem MAE kluczowa. Agencja podkreśla luki między już wdrożonymi politykami i podjętymi zobowiązaniami, a wymaganiami, jakie niesie ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C.
Luki te można wypełnić właśnie do 2030 r., stawiając na energię wiatrową słoneczną i inną niskoemisyjną, a także poprzez „nieustanne” skupianie się na efektywności energetycznej, ograniczenie emisji metanu przy jego wydobywaniu oraz danie „dużego impulsu” dla innowacji w sektorze czystej energii.
„Prognoza MAE pokazuje, że dekarbonizacja sektora elektrycznego jest najmocniejszym narzędziem umożliwiającym zamknięcie do 2030 r. luki pomiędzy obecnymi ambicjami a tym, co jest potrzebne, aby utrzymać ocieplenie pod granicą 1,5°C. Rozwój mocy wiatrowych i fotowoltaicznych powinien być w tym dziesięcioleciu dwukrotnie większy niż to, co obecnie zapowiadają państwa. Pozwoli to ograniczyć wydobycie węgla w stopniu wystarczającym do utrzymania celu w zasięgu możliwości” – komentuje Dave Jones, dyrektor think tanku Ember.
„Scenariusz zeroemisyjny jest wreszcie w centrum najbardziej cenionego i czytanego raportu energetycznego na świecie. Teraz do rządów, przemysłu i instytucji finansowych należy uczynienie z niego swojego głównego scenariusza i rozpoczęcie działań. Jeśli mamy mieć szansę na osiągnięcie celów paryskich, zakończenie ekspansji paliw kopalnych i kontrolowane odejście od węgla, ropy i gazu musi być wpisana w plany klimatyczne każdego polityka, bankiera i szefa” – dodaje Jennifer Morgan, dyrektor wykonawcza Greenpeace International.
Według Global Coal Mine Tracker, narzędzia internetowego stworzonego przez think tank energetyczny Global Energy Monitor, na całym świecie nadal planowanych jest 428 nowych kopalni węgla.
Szymon Bujalski
