Bez kategorii

Klimat – co to jest, czym jest pogoda

Wstajemy rano i patrzymy przez okno. Pada czy jest słonecznie? Jest zimno czy też ciepło? A może zapowiadają na dzisiaj burzę? Będzie smog? To są pytania o pogodę. Pogoda to stan atmosfery w danej chwili. Może się zmieniać z godziny na godzinę.
Czego się dowiemy o klimacie nieznanego miejsca, jeśli znajdziemy się w nim i zobaczymy, jaka jest pogoda? Cóż… Niewiele. Być może jest właśnie wyjątkowo ciepły dzień? A może ekstremalnie zimny? Widzimy trąbę powietrzną? Być może to jedyna, jaka się tu zdarzyła od tysiąca lat.
Opisując pogodę, jak na przykład w prognozie pogody, zazwyczaj określamy temperaturę, ilość i rodzaj opadów, prędkość wiatru, zachmurzenie i zjawiska atmosferyczne, np. burze lub gradobicia.

Prognoza pogodyPrognoza pogody

A czym jest klimat? Czym się różni pogoda w danym miejscu od klimatu tego miejsca? Klimat to stan parametrów pogody uśredniony po kilkudziesięciu latach. Klimat danego miejsca mówi, jakiej np. temperatury i opadów można oczekiwać w konkretnym miesiącu, w jakich miesiącach występują burze itp. W Warszawie, która leży w strefie klimatu umiarkowanego, ciepłego przejściowego (rys), oczekiwana temperatura w lipcu jest rzędu 20°C, ale czy można powiedzieć na tej podstawie jaka pogoda będzie 15 lipca za rok? Może będzie zimny, deszczowy dzień? A może ciepły i słoneczny? Tego nie możemy być pewni…

Klimat to także oczekiwane sekwencje pogodowe. W Polsce są to obecnie przedwiośnie, wiosna, lato, jesień, przedzimie i zima; w rejonach podzwrotnikowych będzie to podział na porę deszczową i porę suchą.

Decyzję, czy następnego dnia zbierać zboże, rolnik podejmuje patrząc na prognozę pogody, ale z kolei decyzja, jakie rośliny sadzić - maniok, ryż czy żyto, zależy od klimatu miejsca.

Przykłady tematów

Przykładowe ilustracje, obrazujące temperatury i opady, charakterystyczne dla różnych klimatów.
Źródło: wiking.edu.pl

Widać na przykład, że klimat lądowy charakteryzuje się dużymi wahaniami temperatury między porami roku – zimą temperatury są niskie, a latem wysokie. Z kolei klimat morski, ze względu na bezwładność termiczną pobliskich zbiorników wodnych, czyli powolną zmianę temperatury przez olbrzymie masy wody, odznacza się dużo mniejszymi wahaniami temperatury.

Zmiany klimatu w historii mogły być bardzo znaczące – kilkadziesiąt tysięcy lat temu, w czasach ostatniej epoki lodowcowej, tereny Polski pokrywał gruby na kilometr lądolód.
Klimat zmienia się bardzo powoli. Chociaż  zdarzają się wyjątki…
Kiedy 12900 lat temu do północnego Atlantyku wlało się blisko 10000km3 słodkiej wody z jeziora polodowcowego Agassiz, ogrzewający Europę prąd oceaniczny Golfstrom zatrzymał się w przeciągu jednego roku. Spowodowało to gwałtowne ochłodzenie się klimatu Europy zachodniej o około 5°C, a Grenlandii o 15°C na 1300 lat podczas tzw. okresu Młodszego Dryasu pl. W porównaniu z takim zjawiskiem nasze tempo antropogenicznych zmian klimatu wydaje się powolne, jednak naukowcy uważają, że stopniowe zmiany klimatu mogą prowadzić do osiągania punktów krytycznych i następowania takich właśnie skokowych przejść fazowych, zmieniających warunki całych regionów globu – stopienia się lodów Arktyki, zatrzymania Golfstromu, zaniku rzek i pustynnienia jednych regionów i wzrostu opadów w innych.

Klimatolodzy przewidują, że zmiany klimatu mogą spowodować w Polsce w ciągu kilkudziesięciu lat zmianę sekwencji pór roku – z obecnych czterech pór roku do wyodrębnienia dwóch dominujących okresów: chłodnej pory deszczowej i ciepłej suchej. Strefy klimatyczne w Europie w przeciągu ostatnich kilkunastu lat wyraźnie się przesunęły, już Dolny Śląsk ma klimat węgierskiego regionu Tokaj sprzed 20 lat, a prognozowanie pogody w oparciu o statystyki z ostatnich kilkudziesięciu lat stało się zawodne…

Pogoda opisuje składniki jak opady, wiatr, zachmurzenie i temperaturę. Klimat to stan parametrów pogody uśredniony po kilkudziesięciu latach. Klimat danego miejsca zależy od szerokości geograficznej, czyli strefy klimatycznej, w jakiej leży. Na jakiej podstawie wydzielają się strefy i jakim klimatem się charakteryzują przeczytasz w artykule Strefy klimatyczne na Ziemi.

Podobne wpisy

Więcej w Bez kategorii