Do rozwiązania kryzysu klimatycznego nie wystarczy jedynie zmniejszenie emisji dwutlenku węgla pochodzącego z samochodów, fabryk i elektrowni, czy nawet szerzej – całkowite zaprzestanie spalania paliw kopalnych.
Z opublikowanego w ostatnim miesiącu Specjalnego raportu IPCC (Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu), poświęconego zagadnieniom leśnictwa, rolnictwa, produkcji żywności i ogólnie szeroko pojętego użytkowania gruntów wynika, że utrzymanie globalnych temperatur na bezpiecznym poziomie nie będzie możliwe, o ile nie nastąpi zmiana sposobu wytwarzania żywności i zarządzania gruntami.
Aby wyżywić, ubrać i zaopatrzyć w towary i usługi naszą rosnącą populację wykorzystujemy już 72% wolnej od lodu powierzchni planety. Jednocześnie rolnictwo, leśnictwo i inne sposoby użytkowania gruntów są odpowiedzialne za prawie 1/4 globalnej emisji gazów cieplarnianych.
Ponadto, około połowy wszystkich emisji metanu – jednego z najsilniejszych gazów cieplarnianych – pochodzi z pastwisk bydła i ryżowisk, a wylesianie i osuszanie torfowisk powodują dalsze, znaczące emisje węgla do atmosfery. Intensywne rolnictwo – które pomogło zwiększyć populację świata z niewiele ponad 1,5 miliarda ludzi na początku XX wieku do 7,7 mld obecnie – nasiliło poważnie erozję gleby i jest odpowiedzialne za spadek zawartości materii organicznej w glebach.
W przyszłości zmiany mogą się nasilać. Raport stwierdza: „Zmiany klimatyczne intensyfikują degradację gleby poprzez wzrost intensywności opadów, powodzie, częstotliwość występowania i nasilenia susz, stresu cieplnego, wiatru, wzrostu poziomu morza i działania fal”.
Mało optymistyczne prognozy zagrożeń stają się głównymi tematami w mediach, gdy rosnące stężenie gazów cieplarnianych wywołuje szereg poważnych anomalii pogodowych. W ostatnich tygodniach mogliśmy przeczytać m.in. o tym, że:
- lód pokrywający Arktykę osiągnął w lipcu tego roku najmniejszą w historii pomiarów grubość;
- wyjątkowo intensywne pożary trawią lasy Syberii, Amazonii i innych regionów świata;
- fale upałów, które nawiedziły w lipcu Europę były o 1,5°C do 3°C wyższe niż zwykle o tej porze roku, za co odpowiada zmiana klimatu;
- globalne temperatury były w lipcu 1,2°C powyżej poziomu z epoki przedprzemysłowej;
Ostatnia przywołana liczba jest szczególnie niepokojąca. Wzrost
temperatury o więcej niż 1,5°C podwyższy ryzyko destabilizacji
klimatycznej. Wzrost temperatury o 2°C podniesie je jeszcze bardziej.
Jak podsumował Bob Ward z Instytutu Grahama ds. Badań nad Zmianami Klimatycznymi i Środowiskiem:
„Jesteśmy coraz bliżej niebezpiecznych punktów krytycznych w systemie klimatycznym – ale jak pokazuje ostatni raport IPCC, dokonanie redukcji emisji w stopniu niezbędnym do zapobieżenia destabilizacji klimatycznej będzie bardzo trudne”.
Nowy raport IPCC podkreśla, że aby zredukować ilość uwalnianego z ekosystemów węgla będziemy musieli zarządzać gruntami w sposób bardziej zrównoważony. Wskazuje też na konieczność zmniejszenia spożycia mięsa (niezbędnie dla powstrzymania wylesiania, zmniejszenia areału intensywnego rolnictwa oraz ograniczenia uwalniania metanu do atmosfery), zredukowanie ilości marnowanej żywności oraz odbudowę torfowisk.
Jednym ze wskazanych w raporcie środków do poprawy sytuacji klimatycznej jest wdrożenie diet wegańskich i wegetariańskich. Według raportu „Spożywanie zdrowej i zrównoważonej diety, opartej np. na ziarnach, roślinach strączkowych, warzywach, orzechach i nasionach (…) daje duże możliwości ograniczania emisji gazów cieplarnianych”.
Konieczne są także zmiany w zasadach użytkowaniu ziemi, które powinny obejmować: „lepszy dostęp do rynków, wzmocnienie pozycji kobiet trudniących się rolnictwem, rozszerzenie dostępu do usług rolnych oraz zwiększenie bezpieczeństwa własności gruntów”. Kluczowe znaczenie ma także wdrożenie „systemów ostrzegania pogodowego, dotyczącego plonów i sezonowych ważnych wydarzeń klimatycznych [takich jak El Niño]”.
W Stanach Zjednoczonych, będących drugim największym emitentem gazów cieplarnianych, w przyszłym roku odbędą się wybory prezydenckie. Jak prezydentem zostanie kandydat Demokratów, można spodziewać się z jego strony działań mających na celu ochronę klimatu. Ponowny wybór Donalda Trumpa, który globalne ocieplenie nazwał „mistyfikacją”, nada perspektywie osiągnięcia konsensusu odnośnie ochrony klimatu znacznie mroczniejszy wymiar.
Katarzyna Pękul na podst. We must change food production to save the world, says leaked report
