ArtykulyPowiązania

Davos o tym, co nam grozi: Global Risks Report 2019

Światowe Forum Ekonomiczne (World Economic Forum, WEF) w Davos to miejsce dyskusji ważnych polityków, liderów biznesu i nauki. Poczesne miejsce w dyskusjach zajmują kwestie zagrożeń dla świata. W oparciu o wynik ankiety prowadzonej wśród 1000 opiniotwórczych liderów z całego świata, odnośnie najważniejszych problemów stojące przed ludzkością analitycy WEF przygotowali raport The Global Risks Report 2019.

Oto największe ryzyka według WEF. Na osi poziomej znajduje się prawdopodobieństwo zdarzenia (im bardziej w prawo, tym bardziej prawdopodobne), a na osi pionowej jego konsekwencje (im wyżej, tym poważniejsze). Na rysunku dla czytelności pokazujemy tylko górny prawy kwadrant wykresu, czyli zdarzenia o najwyższym prawdopodobieństwie i najpoważniejszych konsekwencjach.

Rys. 1. Macierz zagrożeń dla ludzkości. Źródło World Economic Forum, Global Risk Report 2019.

Generalnie, rośnie poczucie wzrostu zagrożenia, a na czele długoterminowych ryzyk znajdują się zagrożenia środowiskowe. Cztery z pięciu najpoważniejszych globalnych zagrożeń są związane ze zmianą klimatu. Ryzyka ekologiczne dominują już trzeci rok z rzędu.

Elity boją się ekologicznego Armagedonu

Pogarszające się stosunki między państwami utrudniają podejmowanie działań w obliczu coraz większej liczby poważnych wyzwań. Tymczasem perspektywy gospodarcze świata pogarszają się, częściowo z powodu napięć geopolitycznych, co jeszcze bardziej ogranicza potencjał współpracy międzynarodowej. Rosnące napięcia międzynarodowe są najpilniejszym ryzykiem 2019 roku. Aż 90% ankietowanych ekspertów spodziewa się, że konfrontacja gospodarcza głównych potęg będzie w tym roku trwała nadal.

Po naznaczonym wojnami handlowymi roku 2018, 88% respondentów spodziewa się dalszej erozji istniejącego systemu wielostronnych umów handlowych, a 85% uważa, że w bieżącym roku zwiększy się zagrożenie wystąpienia „politycznych konfliktów pomiędzy światowymi potęgami”. W raporcie omówiono zagrożenia związane z tak zwanym „multikoncepcyjnym” porządkiem świata – w którym niestabilności geopolityczne odzwierciedlają nie tylko zmieniające się układy sił, ale także rosnące różnice w wartościach, uznawanych za fundamentalne przez różne społeczeństwa.

W perspektywie najbliższej dekady, podobnie jak w zeszłym roku, dominują cyberryzyka, ale w dłuższym okresie na czoło wysuwają się zagrożenia ekologiczne. „Pakujemy się w tarapaty, z których będzie bardzo trudno się wydostać”, ostrzegają autorzy. „Ankietowani eksperci są coraz bardziej zaniepokojeni niepowodzeniami polityki ochrony środowiska: po spadku w rankingach po zawarciu porozumienia paryskiego (2015), niepowodzenia w ograniczaniu zmiany klimatu i adaptacji do niej” przeskoczyły w tym roku na drugą pozycję pod względem wpływu. „Rezultaty bezczynności wobec zmiany klimatu stają się coraz bardziej oczywiste”, czytamy w raporcie.

Wszystkie pięć zagrożeń ekologicznych, które wskazuje raport, charakteryzują się jednocześnie wysokim wpływem i wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia: utrata bioróżnorodności, ekstremalne zjawiska pogodowe, nieudane ograniczanie zmiany klimatu i adaptacja do niej, katastrofy środowiskowe spowodowane przez ludzi oraz katastrofy naturalne.

„Rok 2018 był niestety naznaczonymi falami pożarów, powodzi i rosnącą emisją gazów cieplarnianych. Nie jest zaskoczeniem, że w 2019 r. zagrożenia ekologiczne po raz kolejny dominują na liście głównych problemów. Rośnie prawdopodobieństwo fiaska polityki klimatycznej lub niepowodzenia w jej wdrażaniu na czas. Aby skutecznie reagować na zmianę klimatu, trzeba znacznie zwiększyć nakłady na infrastrukturę dostosowaną do nowych warunków oraz na przejście do gospodarki niskoemisyjnej. Zdecydowanie zalecamy, aby przedsiębiorstwa już teraz podjęły prace nad strategiami adaptacji do zmiany klimatu”, komentuje Alison Martin, dyrektor ds. oceny ryzyka w Zurich Insurance Group.

Specjalny rozdział dotyczy zagrożeń wynikających z podnoszących się poziomów mórz. Cztery piąte populacji miast zagrożonych zatopieniem przy ociepleniu 3°C przypada na Azję. W samych Chinach w najniżej położonych miastach mieszka ponad 78 milionów ludzi, a liczba ta wzrasta każdego roku o 3%. Jednak katastrofy nie omijają też Zachodu – w USA trwa wysiedlanie ludzi z miasteczka na Isle de Jean Charles w Luizjanie, którą pochłaniają wody Zatoki Meksykańskiej.

Raport zwraca też uwagę na to, że ekstrema pogodowe są zagrożeniem dla dostaw żywności. „Połowa całego zboża będącego przedmiotem handlu międzynarodowego musi zostać przewieziona przez co najmniej jeden z 14 krytycznych punktów. Ponad 10% musi przepłynąć przez punkt, którego nie można ominąć żadną trasą alternatywną”. Ryzyko z tym związane rośnie, bo łańcuchy dostaw żywności mają coraz bardziej globalny charakter – w latach 2000-2015 wielkość międzynarodowego handlu towarami rolnymi wzrosła o 127%. Zmiana klimatu zwiększa ryzyko wystąpienia jednoczesnych awarii w wielu punktach krytycznych: „Najgorszy scenariusz, w którym porty nad Zatoką Meksykańską w USA zostają zamknięte z powodu huraganu w tym samym czasie, gdy główne drogi w Brazylii zostają zalane z powodu ulewnych deszczy – spowodowałby odcięcie za jednym zamachem nawet połowy światowej podaży soi.”

5 największych zagrożeń według prawdopodobieństwa

  • Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. powodzie, fale upałów itp.)
  • Klęska w ograniczaniu zmiany klimatu i adaptacji do niej
  • Poważne klęski żywiołowe (np. trzęsienie ziemi, tsunami, erupcja wulkanu, burza magnetyczna)
  • Oszustwo internetowe lub kradzież danych na ogromną skalę
  • Cyberataki na dużą skalę

5 największych zagrożeń pod względem wpływu

  • • Broń masowego rażenia 
  • Niepowodzenie działań ograniczających poziom zmiany klimatu i adaptacji do niej
    • Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. powodzie, burze itp.) 
  • Kryzysy wodne
  • Poważne klęski żywiołowe (np. trzęsienie ziemi, tsunami, erupcja wulkanu, burze magnetyczne)

5 najgroźniejszych splotów ryzyk

  • Ekstremalne zjawiska pogodowe + niepowodzenia w ograniczaniu zmiany klimatu i adaptacji do niej
  • Cyberataki na dużą skalę + awaria krytycznej infrastruktury informatycznej i sieci 
  • Wysokie bezrobocie strukturalne + niekorzystne skutki postępu technologicznego
  • Wysokie bezrobocie strukturalne + głęboka niestabilność społeczna
  • Wielkie oszustwo lub kradzież związana z danymi + masowe ataki cybernetyczne
  • Niewydolność rządzenia na poziomie regionalnym lub globalnym + konflikt międzypaństwowy o konsekwencjach regionalnych

5 najistotniejszych trendów

  • Zmieniający się klimat
  • Rosnąca zależność od internetu 
  • Rosnąca polaryzacja społeczeństw
  • Rosnące różnice w dochodach i zamożności
    • Narastający nacjonalizm

Magda Sikorska, Marcin Popkiewicz, Na podst. The Global Risks Report 2019 i towarzyszących materiałów.

Global Risks Report 2019 powstał dzięki współpracy grupy doradczej ds. globalnych zagrożeń przy Światowym Forum Gospodarczym, Marsh & McLennan Companies, Zurich Insurance Group oraz naukowców z uniwersytetów w Oksfordzie, Singapurze i Pensylwanii.

Podobne wpisy

Więcej w Artykuly