Z wielkim zaciekawieniem przeczytałem propozycję Ministerstwa Gospodarki dotyczącą nowelizacji ustawy o OZE, myślac, że powoli wyczerpuje się pomysłowość i inwencja twórcza urzędników resortu gospodarki, jednak po raz kolejny „zapisałem się do zdziwionych”. Proponowane rozwiązania w nowelizacji ustawy o OZE w całości przeczą roli motoru napędowego rozwoju gospodarczego kraju, jaką powinno odgrywać MG, bo obrany kierunek i ciągły brak jasnych przepisów dla prosumentów przynosi tylko i wyłącznie odwroty skutek. Tak na marginesie jestem ciekawy, ile polska gospodarka straciła na blokowaniu od 3 lat rozwoju mikrogeneracji w Polsce. Śmiem przypuszczać, że jest to już suma przewyższająca kwotę, jaką może uda się zaoszczędzić poprzez wprowadzenie systemu aukcyjnego – pisze Patryk Rakowski.
Po przeczytaniu propozycji MG postanowiłem zobaczyć jak nowela ustawy wygląda na tle dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, którą to notabene Polska ma implementować do polskiego ustawodawstwa właśnie za pomocą ustawy o OZE. Odniosłem wrażenie, że MG w pogoni za zduszeniem w zarodku energetyki prosumenckiej całkowicie zapomniało o tym fakcie. Chciałbym przypomnieć, że implementacja dyrektywy oznacza wdrożenie do prawa krajowego przepisów unijnych w taki sposób, aby możliwe było ich zastosowanie w praktyce. W przypadku obecnych, jak i proponowanych przepisów prawnych dotyczących prosumentów, o takim wdrożeniu nie może być mowy. Owszem, mamy ustawę oraz nowelę ustawy, jednak zastosowanie przepisów w praktyce na ten moment jest po prostu niewykonalne.
Wracając do meritum sprawy, chciałbym poddać krótkiej analizie ustawę oraz propozycje nowelizacji ustawy pod kątem zgodności z Dyrektywą OZE.
1. Art. 41 ust. 2a noweli ustawy – sprzedawca zobowiązany dokona zakupu ilości energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji wyłącznie w ilości nie większej niż średnia roczna ilość stanowiąca iloczyn łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej i stopnia wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej, w przypadku systemów fotowoltaicznych o mocy nie większej niż 10 kW – w ilości nie większej niż 950 kWh/kW/rok. Niezgodność powyższego przepisu z Dyrektywą OZE można rozpatrywać na dwóch płaszczyznach:
– W zakresie blokowania rozwoju technologii – pkt. 14 Dyrektywy o OZE – Głównym celem wyznaczenia obowiązkowych krajowych celów jest zagwarantowanie pewności dla inwestorów i zachęcanie do ciągłego rozwijania technologii, które wytwarzają energię ze wszystkich rodzajów źródeł odnawialnych.
– W obszarze priorytetowego i gwarantowanego dostępu do energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii.
pkt. 60 Dyrektywy o OZE – „…Priorytetowy dostęp do sieci daje podłączonym do sieci producentom energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii pewność, że w każdej chwili będą mogli sprzedawać i przesyłać energię elektryczną ze źródeł odnawialnych zgodnie z zasadami podłączenia, kiedy tylko dostępne będzie źródło. W przypadku gdy energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii zostanie wprowadzona na rynek transakcji natychmiastowych, gwarantowany dostęp zapewni, że cała sprzedawana i wspierana energia elektryczna uzyska dostęp do sieci, co pozwoli na wykorzystanie maksymalnej ilości energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych wytworzonej w instalacjach podłączonych do sieci…”
art. 16 ust. 2 lit. a, b i c Dyrektywy o OZE – z zastrzeżeniem wymogów odnoszących się do zachowania niezawodności i bezpieczeństwa sieci, na podstawie przejrzystych i niedyskryminacyjnych kryteriów, zdefiniowanych przez właściwe organy krajowe:
a) państwa członkowskie zapewniają, że operatorzy systemów przesyłowych i systemów dystrybucji na ich terytorium gwarantują przesył i dystrybucję energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii;
b) państwa członkowskie zapewniają również priorytetowy dostęp lub gwarantowany dostęp do systemu sieciowego dla energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii;
c) państwa członkowskie zapewniają, że o ile pozwala na to bezpieczna eksploatacja krajowego systemu elektroenergetycznego i w oparciu o przejrzyste i niedyskryminacyjne kryteria, przy wyborze instalacji wytwarzających energię elektryczną, operatorzy systemów przesyłowych przyznają pierwszeństwo instalacjom wykorzystującym odnawialne źródła energii. Państwa członkowskie zapewniają, by zostały przyjęte odpowiednie środki operacyjne dotyczące sieci i rynku, które zminimalizują ograniczenie energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii. Jeżeli przyjmowane są ważne środki, które ograniczą występowanie energii z odnawialnych źródeł energii, aby zagwarantować bezpieczeństwo krajowego systemu energii elektrycznej oraz bezpieczeństwo dostaw energii, państwa członkowskie zapewniają, by odpowiedzialni operatorzy systemów zgłaszali właściwym organom regulacyjnym zastosowanie tych środków i wskazywali działania naprawcze, które zamierzają podjąć w celu zapobiegania nieodpowiednim ograniczeniom.
Analizując art. 41 ust. 2a noweli ustawy, poprzez pryzmat Dyrektywy o OZE, nie sposób nie zauważyć, że proponowane przez MG przepisy stoją w oczywistej sprzeczności z prawem UE. Nałożone ograniczenia skutecznie hamują rozwój technologii, zmuszając inwestorów do korzystania z urządzeń mało efektywnych oraz przeczą zasadzie priorytetowego i gwarantowanego dostępu do systemu sieciowego dla energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Nowela ustawy w sposób bezpośredni blokuje dostęp do sieci dla tej części energii elektrycznej wytworzonej w instalacji OZE, która zostanie wyprodukowana ponad nałożone limity. To wszystko mimo jednoznacznego nakazu podejmowania odpowiednich środków operacyjnych, które zminimalizują ograniczenia dla energii elektrycznej wytworzonej z OZE.
I tym razem MG postanowiło pójść pod prąd i podejmuje odpowiednie środki, które są zaprzeczeniem Dyrektywy OZE i skutecznie ograniczają dostęp energii elektrycznej do systemu sieciowego. Celem Dyrektywy OZE jest zapewnienie, aby wytwórcy energii z instalacji OZE w każdej chwili mogli sprzedawać i przesyłać energię elektryczną ze źródeł odnawialnych zgodnie z zasadami podłączenia, kiedy tylko dostępne będzie źródło. Propozycja MG ni jak ma się do cytowanych przepisów.
Jak podaje IEO we „Wstępnej opinii Instytutu Energetyki Odnawialnej o projekcie nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii”, przepisy proponowane w art. 41 ust. 2a ustawy „będą stanowić barierę prawną we wdrażaniu coraz bardziej efektywnych rozwiązań. To konstrukcja prawna nie występuje na świecie, bo żaden kraj nie wprowadza przepisów blokujących rozwój technologiczny OZE.” Niestety obecny rząd postanowił, że Polska będzie wyjątkiem potwierdzającym regułę…z resztą nie pierwszy i zapewne nie ostatni raz.
2. Odnośnie ułatwiania procedury budowy, oddawania do użytku instalacji OZE oraz sprzedaży energii elektrycznej do sieci. Zgodnie z:
– pkt. 40 Dyrektywy o OZE – „Przy stosowaniu przepisów w odniesieniu do szczegółowych projektów procedura stosowana przez organy administracji odpowiedzialne za nadzór nad autoryzacjami, certyfikację i licencjonowanie elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii musi być obiektywna, przejrzysta, niedyskryminująca i proporcjonalna. W szczególności stosowne jest unikanie wszelkich zbędnych obciążeń…”
– pkt. 41 Dyrektywy o OZE – „zostało wykazane, że brak przejrzystych przepisów i koordynacji między poszczególnymi organami wydającymi zezwolenia utrudnia wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Z tej przyczyny specyficzna struktura sektora energii odnawialnej powinna zostać wzięta pod uwagę przez organy krajowe, regionalne i lokalne przy dokonywaniu przeglądu procedur administracyjnychnstosowanych przy wydawaniu zezwoleń na budowę i eksploatację obiektów…”.
– Art. 13 ust. 1 Dyrektyw o OZE „Państwa członkowskie zapewniają, że wszelkie krajowe przepisy dotyczące procedur autoryzacji, certyfikacji i licencjonowania, które są stosowane w elektrowniach wytwarzających energię elektryczną (…), są proporcjonalne i niezbędne.
– Art. 13 ust. 1 lit. c i f – „…Państwa członkowskie podejmują w szczególności właściwe kroki niezbędne do zapewnienia: c) usprawnienia i przyspieszenia procedur administracyjnych na odpowiednim poziomie administracyjnym; f) ustanowienia uproszczonych i mniej kłopotliwych procedur autoryzacji, w tym procedury prostego powiadamiania, jeśli pozwalają na to obowiązujące ramy regulacyjne, dla mniejszych projektów oraz w stosownych przypadkach dla zdecentralizowanych urządzeń wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych.
Prześledźmy teraz, jakie niezbędne kroki podjęło MG w celu zapewnienia usprawnienia, uproszczenia i przyspieszenia procedur administracyjnych. Poniższa procedura ma obowiązywać każdego wytwórcę energii z instalacji PV o mocy poniżej 10 kW, który odda instalację do użytku po wejściu w życie rozdziału 4 i będzie chciał skorzystać z ceny zakupu wyższej od ceny minimalnej (dla instalacji PV powyżej 0,49zł/kWh):
a) Art. 39a ust. 2 – przed dniem rozpoczęcia obowiązku zakupu określonego w art. 41 ust. 4, wytwórca energii elektrycznej, (…), wytworzonej w mikroinstalacji, składa sprzedawcy zobowiązanemu oświadczenie potwierdzające, że nie korzystał i nie będzie korzystał z pomocy inwestycyjnej (…).
b) art. 39a nowelizacji ustawy – przed zakupem, instalacją, eksploatacją lub modernizacją…wytwórca energii elektrycznej składa do prezesa URE oświadczenie, w którym oświadcza, że cena zakupu energii elektrycznej z mikroinstalacji, jest niezbędna do pokrycia nakładów związanych z jej zakupem, instalacją, (…) Tym samym zakup, instalacja, (…), tej mikroinstalacji bez uzyskania ceny zakupu, o której mowa w art. 41 ust. 8a (…), albo ceny minimalnej (…), nie byłaby możliwa. Zgodnie z art. 39a ust. 3 brak złożenia oświadczenia oznacza zakup energii po cenie określonej w art. 41 ust. 8, czyli po średniej cenie sprzedaż energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale.
c) art. 39 c ust. 1 – przed zakupem, instalacją, (…), mikroinstalacji, (…) wytwórca energii elektrycznej składa do Prezesa URE wniosek o przyznanie pomocy zawierający obliczenia potwierdzające słusznośc wnioskowanej pomocy.
d) Art. 5 ust. 1 lit. b) ustawy – wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, będący osobą fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej, (…), – pisemnie informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do którego sieci ma zostać przyłączona mikroinstalacja, o terminie przyłączenia mikroinstalacji, jej planowanej lokalizacji oraz o rodzaju tej mikroinstalacji i jej mocy zainstalowanej elektrycznej, nie później niż w terminie 30 dni przed dniem planowanego przyłączenia mikroinstalacji do sieci operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego.
e) Art. 5 ust. 2 Wytwórca, (…), informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do sieci którego została przyłączona mikroinstalacja
– pkt. 4 ustawy – o dacie wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji – w terminie 7 dni od tej daty
– pkt. 5 noweli ustawy – Wytwórca, …, informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do sieci którego została przyłączona mikroinstalacja o rodzaju mikroinstalacji oraz jej mocy zainstalowanej elektrycznej, w tym mocy zainstalowanej elektrycznej w mikroinstalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej: a) nie większej niż 3 kW… b) większej niż 3 kW i nie większej niż 10 kW… – w terminie 7 dni od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w tej mikroinstalacji.
Wydaje mi się, że nie pominąłem żadnego przepisu „ułatwiającego” procedurę montażu, oddania do użytku oraz sprzedaży energii do sieci z instalacji PV o mocy nie większej niż 10 kW. Można pogubić się w tych wszystkich wymaganiach. Na dodatek ani ustawa, ani nowela ustawy nie wspomina o określeniu przez ministra gospodarki wzorów składanych oświadczeń, czy wniosków (chyba, że przeoczyłem takowy przepis). Wytwórca jest zobowiązany złożyć, do Prezesa URE – 1. oświadczenie i wniosek wraz z obliczeniami, a do sprzedawcy zobowiązanego – 2. oświadczenie, operatorowi systemu dystrybucyjnego – 3. zgłoszenie przyłączenia instalacji do sieci, 4. krotnie przekazać informacje – raz o dacie wytworzenia energii, raz o rodzaju i mocy zainstalowanej elektrycznej w mikroinstalacji. W sumie, w terminie do 7 dni od wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w instalacji PV, wytwórca będzie musiał złożyć „tylko” 7 różnych pism…w których m.in. będzie musiał udowodnić, że nie jest oszustem! Oczywiście w trakcie eksploatacji instalacji PV, zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt. 3 lit. a i b, w terminie 7 dni od dnia zakończenia kwartału, wytwórca informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego o ilości wytworzonej przez niego energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji oraz energii elektrycznej sprzedanej przez niego sprzedawcy zobowiązanemu.
Niepojęte jest, że to prosument ma informowac OSD, ile energii sprzedał sprzedawcy zobowiązanemu, skoro rozliczenie energii będzie odbywac się na podstawie rzeczywistych wskazań układu pomiarowego, który będzie przecież własnością OSD. Z zapisów ustawy wynika, że OSD będzie dokonywac odczytów ilości energii pobranej z i oddanej do sieci, a dane te będą przekazywane do sprzedawcy zobowiązanego.
Znając polskie realia, wytwórca będzie musiał zmierzyć się także ze Starostwem Powiatowym, w którym będzie musiał udowodnić, że montaż instalacji PV nie wymaga pozwolenia na budowę itd., a w Urzędzie Gminy, że inwestycja jest zgodna z MPZP lub w przypadku jego braku, nie wymaga uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Niewykluczone, że na koniec doczepi się do niego kontroler URE, a może nawet nadzór budowlany i prosument będzie musiał udowodnić, że nie jest wielbłądem.
Na uwagę zasługuje również fakt, że wniosek do Prezesa URE o przyznanie pomocy, można złożyć przed zakupem instalacji, a osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli zgodności wniosku ze stanem faktycznym, są uprawnione zgodnie z art. 39c ust. 7 lit. 2) do żądania okazania dokumentów, w tym dokumentów księgowych i dowodów zakupu… Dla pewności MG w art. 41 ust. 8h-8n powieliło zapisy i upoważniło Prezesa URE do przeprowadzenia, tym razem, kontroli zgodności ze stanem faktycznym obliczeń przedstawionych we wniosku. Na mocy powyższych przepisów, jeżeli jedna kontrola nie wykaże nieprawidłowości, Prezes URE może kolejny raz nasłać na nas urzędników, którzy sprawdzą czy oby na pewno nie ma błędu w przedstawionych obliczeniach – przecież każdy prosument jest potencjalnym oszustem i wymaga co najmniej podwójnej kontroli.
Nie wiem, na jakiej podstawie MG uznało, że przepisy ustawy oraz propozycje przedstawione w noweli ustawy, dotyczące energetyki prosumenckiej, są zgodne z przepisami Dyrektywy o OZE nakładającymi na Państwa Członkowskie obowiązek podjęcia działań zapewniających usprawnienie i przyspieszenie procedur administracyjnych, a także zapewnienie rozwoju technologii oraz priorytetowego dostępu energii elektrycznej z OZE do systemu sieciowego. Dla mnie osobiście są ich totalnym zaprzeczeniem.
Patryk Rakowski, Gramy w zielone
