Przywrócenie konkretnych ekosystemów, które zostały wcześniej zajęte przez tereny rolne, do ich pierwotnego stanu uratowałoby większość zagrożonych wyginięciem lądowych gatunków ssaków, płazów i ptaków. Obszary te zaabsorbowałyby przy tym 465 mld ton CO2, co odpowiada 11-letniej antropogenicznej emisji tego gazu.
„Realizacja planów przywrócenia znaczących obszarów środowiska do stanu naturalnego ma kluczowe znacznie dla zapobieżeniu wymknięcia się spod kontroli trwającego kryzysu bioróżnorodności i klimatycznego”, powiedział Bernardo B. N. Strassburg, główny autor opublikowanego w czasopiśmie naukowym Nature badania „Global priority areas for ecosystem restoration” (Priorytetowe obszary globu dla odtworzenia ekosystemów).
Dzięki dokładnemu określeniu, które ze zdewastowanych ekosystemów na świecie powinny zostać odtworzone, aby zapewnić różnorodność biologiczną i korzyści klimatyczne po niskich kosztach bez wpływu na produkcję rolną, analiza dostarcza dowodów na to, że to, gdzie następuje odtworzenie ekosystemu, ma kluczowy wpływ na osiągnięcie celów w zakresie różnorodności biologicznej, klimatu i bezpieczeństwa żywnościowego. Jak pokazuje analiza, rewitalizacja środowiska może być 13-krotnie bardziej efektywna kosztowy, gdy prowadzona jest w miejscach o najwyższym priorytecie.
Naukowcy zastosowali nowatorskie podejście. Skoncentrowali się bowiem na potencjalnych korzyściach płynących zarówno z odtworzenia w globalnej skali terenów leśnych, jak i tych, gdzie las nigdy nie był pierwotnym ekosystemem, np. sawann czy wrzosowisk. „Wcześniejsze badania kładły nacisk na lasy i sadzenie drzew, czasami kosztem rodzimych użytków zielonych lub innych ekosystemów, których niszczenie byłoby bardzo szkodliwe dla różnorodności biologicznej i czego należy unikać. Nasze badania pokazują, że o ile przywrócenie lasów ma kluczowe znaczenie dla łagodzenia globalnego ocieplenia i ochrony różnorodności biologicznej, to inne ekosystemy również mają do odegrania ogromną rolę” – powiedział Strassburg.
Nowe opracowanie naukowe opiera się na ponurych ostrzeżeniach ONZ, że jesteśmy na dobrej drodze do utraty miliona gatunków w najbliższych dekadach, i że świat w większości nie zdołał osiągnąć globalnych celów w zakresie różnorodności biologicznej, przede wszystkim odtworzenia 15% zdegradowanych ekosystemów na Ziemi. Państwa podejmują działania na rzecz powstrzymania masowego wymierania gatunków w ramach przygotowań do Konwencji o Bioróżnorodności w chińskim Kunming w 2021 roku. Mają wtedy mają zostać uzgodnione globalne ramy ochrony przyrody. Nowa analiza stanowi istotny przyczynek do planów odbudowy ekosystemów i daje wgląd w to, w jaki sposób przywrócenie ekosystemów może pomóc w realizacji wielu celów.
Korzystając z technologii mapowania i zaawansowanej platformy optymalizacji wielokryterialnej naukowcy przeanalizowali 2,87 mln hektarów ekosystemów na całym świecie, które zostały przekształcone w grunty rolne. Spośród nich 54% pierwotnie było lasami, 25% łąkami, 14% tereny krzewiaste, 4% tereny suche i 2% tereny podmokłe. Następnie, aby określić terenów, których przywrócenie do stanu naturalnego przyniosłyby największe korzyści dla różnorodności biologicznej i redukcji emisji CO2 po najniższych kosztach, ocenili je pod kątem trzech kryteriów: siedlisk zwierząt, składowania dwutlenku węgla i efektywności kosztowej.
Rezultat optymalizacji w scenariuszu jak najefektywniejszego odtworzenia 30% ekosystemów: 91% potencjalnych korzyści dla różnorodności biologicznej, 82% korzyści w zakresie łagodzenia skutków zmiany klimatu oraz zmniejszenie kosztów o 27%.
Dla porównania: scenariusz odtworzenia w każdym kraju po 15% lasów dałby korzyści w zakresie różnorodności biologicznej mniejsze o 28%, korzyści dla klimatu mniejsze o 29 %, nastąpiłby też wzrost kosztów o 52%.
„Rezultaty analizy podkreślają kluczowe znaczenie współpracy międzynarodowej dla osiągnięcia tych celów. Poszczególne kraje mają do odegrania różne, uzupełniające się role w realizacji nadrzędnych światowych celów w zakresie różnorodności biologicznej i klimatu”, podsumował Strassburg.
W odpowiedzi na obawy, że odbudowa ekosystemów wkracza na tereny potrzebne do produkcji roślinnej, naukowcy obliczyli, ile ekosystemów można by odtworzyć bez ograniczenia produkcji żywności. Stwierdzili, że mogłoby to być 55% analizowanych ekosystemów, czyli 1578 mln ha (15 mln km2). Można to osiągnąć poprzez dobrze zaplanowaną i zrównoważoną intensyfikację produkcji żywności, wraz z ograniczeniem marnotrawstwa żywności i zredukowanie konsumpcji wysokoemisyjnej żywności takiej jak mięso i ser, których produkcja wymagaj dużych areałów ziem.
„W miarę jak decydenci stopniowo skupiają się na globalnych celach związanych z klimatem i różnorodnością biologiczną, nasze badanie dostarcza im dokładnych informacji geograficznych, które są im potrzebne do podejmowania świadomych wyborów dotyczących tego, gdzie najefektywniej jest przywrócić ekosystemy”, powiedział Robin Chazdon, jeden z autorów raportu.
Przedstawione przez naukowców na łamach Nature rozwiązanie już wspiera działania na skalę krajową i lokalną. Przyciąga ono uwagę rządzących, organizacji pozarządowych i sektora prywatnego ze względu na znaczną optymalizację stosunku korzyści do kosztów odbudowy środowiska. „Zamierzamy pomóc w odbudowie na masową skalę poprzez uzgodnienie interesów społeczno-środowiskowych i finansowych, za jednym zamachem zwiększając wpływ działań na przyrodę i ludzi oraz poprawiając korzyści gospodarcze i redukując ryzyko dla inwestorów”, powiedział Strassburg.
Badanie dostarcza przekonujących dowodów dla politycznych decydentów, którzy szukają niedrogich, ale skutecznych sposobów na osiągnięcie celów ONZ w zakresie ochrony różnorodności biologicznej, zatrzymania globalnego ocieplenia, a także powstrzymania pustynnienia. Jako że odbudowa ekosystemów ma być dobrze skoordynowana i przeprowadzona w połączeniu z ochroną nienaruszonych wciąż ekosystemów i lepszym wykorzystaniem gruntów rolnych, jest rozwiązaniem bezkonkurencyjnym. Wciąż jednak niewystarczająco wykorzystywanym.
„Nasze wyniki stanowią bardzo mocny dowód na korzyści płynące z dążenia do spójnego planowania i wdrażania rozwiązań w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej, co jest szczególnie aktualne, biorąc pod uwagę przełomowe spotkania planowane na 2021 r. w ramach powiązanych konwencji ONZ dotyczących różnorodności biologicznej i degradacji gruntów”, powiedział Strassburg.
„Badanie to pokazuje również kluczowe, ale dotychczas nie przeanalizowane wykorzystanie Czerwonej Księgi Zagrożonych Gatunków IUCN”, zauważył Thomas Brooks, główny naukowiec Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i współautor badania. „W przyszłym roku odbędzie się dyskusja na Światowym Kongresie Ochrony Przyrody IUCN i piętnastej Konferencji Stron CBD na temat realizacji zobowiązań politycznych, w tym Wyzwania z Bonn, Dekady ONZ w sprawie odbudowy ekosystemów i celów zrównoważonego rozwoju”.
„Nowy nacisk na priorytetowe traktowanie różnorodnych rezultatów przywracania ekosystemów poza lasami i poza celami obszarowymi na poziomie krajowym wymaga zintensyfikowania współpracy międzynarodowej w celu osiągnięcia istotnych w skali globalnej korzyści z odbudowy cennych ekosystemów Ziemi. Musimy stymulować działania na rzecz zdrowej planety”, powiedział Robin Chazdon.
Hubert Bułgajewski na podst. Restoring 30% of the world’s ecosystems in priority areas could stave off extinctions and absorb CO2
