Alternatywne style życia
Główny nurt rozwoju cywilizacyjnego przypomina ogromny walec, który w imię wąsko
pojmowanego postępu miażdży wszystko, co napotyka na swojej drodze. Padają pod nim
ostatnie dzikie miejsca, niezliczone gatunki roślin, zwierząt i grzybów, a także spokój umysłu
i poczucie pełni, które są naszym naturalnym stanem. Ulegając temu walcowi sami zaczynamy
żyć jak w letargu mamieni obietnicą przyjemności, która ma się pojawić gdy za namową reklamy
kupimy kolejną cudowną zabawkę.
Ryszard Kulik Ziemia mój jedyny dom
Coraz większa jednak ilość ludzi budzi się z tego koszmaru i widzi absurd tak prowadzonej
egzystencji. To ci, którzy wyraźnie poczuli swój kamyk w bucie i doświadczyli głębokiego braku
satysfakcji w związku z miejskim, nowoczesnym życiem jakie prowadzili.
Dla wielu tego rodzaju doświadczenie było początkiem poszukiwań innych sposobów życia,
innych wartości, innych doznań niż te, które oferuje nowoczesny, nastawiony na konsumpcję
świat. W taki oto sposób rodził się spontanicznie ruch alternatywnych stylów życia. Grupy
powstające na bazie kontestacji tego, co „normalne” we współczesnym świecie bardzo się
czasami od siebie różnią, jednak mimo tego można znaleźć wiele wspólnych mianowników,
które charakteryzują alternatywne podejście do życia. Oto one:
- odrzucenie miasta z jego zgiełkiem, pośpiechem, hałasem, zanieczyszczeniami i nastawieniem
na konsumpcję na rzecz życia na wsi; - odrzucenie nowoczesnych technologii na rzecz uczenia się i zachowywania tradycyjnych
rzemiosł, pozwalających na samodzielne i lokalne produkowanie dóbr i świadczenia usług
(np. przy budowie domu, wykonywaniu mebli, przedmiotów codziennego użytku, itp.); - odrzucenie zależności od korporacji i globalnego handlu na rzecz samowystarczalności
lub budowania lokalnych związków producenckich; - odrzucenie ekonomii opartej na pieniądzu na rzecz ekonomii opartej na lokalnej wymianie
usług na zasadzie banków czasu (poszczególne osoby rozliczają się między sobą w oparciu
o czas pracy, jaki dla siebie poświęcali); - odrzucenie niezdrowych i niezrównoważonych produktów spożywczych nabywanych
w sklepach na rzecz produktów pochodzących z własnych upraw bądź od lokalnych producentów; - odrzucenie przemysłowych, opartych na chemii oraz maszynach metod uprawy roli i hodowli
zwierząt na rzecz tradycyjnych, ekstensywnych form rolnictwa; - odrzucenie sztywnego podziału na pracę i rozrywkę na rzecz całościowego podejścia do życia,
w którym praca, odpoczynek i rozrywka stanowią przeplatające się zależne od siebie aspekty
egzystencji; - odrzucenie kultury bazującej na sztywnym podziale między artystą a odbiorcą sztuki na rzecz
kultury tworzonej przez wszystkich członków społeczności, pozwalającej każdemu rozwinąć
własny potencjał; - odrzucenie nowoczesnej edukacji rozwijającej głównie sferę intelektualną na rzecz edukacji
całościowej opartej na doświadczeniu i przeżyciu pod kierunkiem mistrza i nauczyciela; - odrzucenie nastawienia na indywidualizm i izolowanie się ze społeczności na rzecz integracji
i aktywnego włączenia się w życie lokalnej społeczności; - odrzucenie agresywnej dla środowiska idei postępu i permanentnego wzrostu na rzecz
myślenia w kategoriach cyklicznego procesu (opartego głównie o cykl czterech pór roku)
zapewniającego zrównoważony rozwój danej społeczności; - odrzucenie dużej skali (miasto, korporacja, globalny rynek) na rzecz małej skali (lokalna
społeczność, bioregionalizm); - odrzucenie mobilności (podróżowanie, przemieszczanie się na duże odległości) na rzecz
pozostawania w miejscu i zakorzeniania się; - odrzucenie konsumpcjonizmu na rzecz rozwoju duchowego oraz doskonalenia siebie.
Jak łatwo zauważyć, założenia będące fundamentem alternatywnych sposobów życia są
prawdziwie rewolucyjne. Z tego też względu mogą się wydawać utopijne i nierealne. Prawda
jednak jest taka, że coraz więcej osób łączy się w grupy, które żyją w ten sposób. Niektóre z tych
społeczności liczą już sobie kilkadziesiąt lat i stanowią zupełnie okrzepłą i stabilną strukturę,
która przyciąga kolejne osoby zainteresowane uczeniem się tego jak uniknąć uwikłania
w szaleństwo współczesnego świata. W Polsce tego rodzaju wspólnoty przynależą do federacji
nazwanej Wiejskie Alternatywne Społeczności (WAS). Również w wielu innych krajach Europy
istnieją prężnie działające wspólnoty określane czasami mianem ekowiosek i zrzeszone
w federacji zwanej GEN (Global Environmental Network).
Czy alternatywne sposoby życia wyprą kiedyś to, co obecnie nazywamy głównym nurtem?
Jaka część społeczeństwa skłonna jest podzielać wątpliwości co do lansowanego obecnie
modelu życia niezrównoważonego? Paul Ray przeprowadził na ten temat badania w USA
wyróżniając trzy grupy kulturowe: Wyznawców Postępu, którzy reprezentują dominujący nurt
wartości materialistycznych, Posłusznych Sercu, odrzucających założenia modernizmu na rzecz
tradycyjnych wartości oraz Kształtujących Kulturę, którzy odrzucają modernizm na rzecz wartości
reprezentowanych przez kulturę zintegrowaną (przywiązanie do rodziny i społeczności, działania
na rzecz środowiska, feminizm, wysoka świadomość społeczna). Wyniki tych badań pokazują,
że wśród dorosłej populacji 47% to Wyznawcy Postępu, 29% stanowią Posłuszni Sercu, a 24%
to Kształtujący Kulturę. Wprawdzie ci ostatni stanowią mniejszość, to jednak wcale nie jest ich
tam mało (44 miliony ludzi w USA).
Kształtujący Kulturę opracowują nowe ekologiczne i duchowe podejście do świata, wskazują
ludzkości nowe perspektywy tworząc techniki rozwoju psychologicznego, w których podkreśla
się znaczenie sfery duchowej.
Jeżeli czujesz, że blisko jest ci do takich wartości i identyfikujesz się z Kształtującymi Kulturę,
czy oznacza to, że musisz podjąć radykalną decyzję i zamieszkać w jednej z ekowiosek? Taki krok
byłby rzeczywiście rewolucyjny i w związku z tym niewielu z nas jest na niego gotowych już tu
i teraz. Nawet jednak nie podejmując tak radykalnej decyzji i dalej żyjąc w mieście można
próbować organizować swoje życie w nurcie alternatywnym. Oto co możesz zrobić, by w sposób
praktyczny dać wyraz swojej trosce o siebie, innych ludzi i Ziemię:
- wybierz prosty styl życia. Ogranicz wydatki rezygnując z rzeczy, których nie potrzebujesz.
Zrób listę rzeczywiście koniecznych wydatków, odrzucając te niepotrzebne; - unikaj chodzenia do hipermarketów jako sposobu na zabicie czasu lub dostarczanie sobie
rozrywki, zamiast tego spotkaj się z bliskimi i rozmawiaj o rzeczach ważnych; - kupuj niewiele i lokalnie
- rozpoznaj lokalnych producentów i dostawców, nawiąż z nimi
kontakt i poznawaj jak powstaje to, co ostatecznie trafia na twój stół; - wybierz pracę będącą afirmacją życia. Kieruj się swoimi wartościami, które oparte są na
myśleniu o dobru wspólnym, o Ziemi i zrównoważonym rozwoju. Unikaj pracy w wielkich
korporacjach oraz takiej pracy, która fizycznie i emocjonalnie wyniszcza ciebie i innych; - interesuj się lokalną społecznością, jej problemami i sprawami. Czytaj prasę lokalną
i alternatywną podchodząc jednocześnie z dystansem do korporacyjnych mediów; - ulokuj swoje pieniądze w lokalnym banku albo związku kredytowym, który służy twojej
społeczności; - rozwijaj w swojej społeczności system banków czasu i rozliczaj się z różnymi osobami
w sposób bezgotówkowy; - zmniejsz swoją zależność od samochodu. Wybierając miejsce zamieszkania i pracy bierz pod
uwagę to, by można było pokonać dzielący je dystans pieszo, rowerem lub korzystając
z transportu publicznego. Podobnie w przypadku zakupów i spędzania wolnego czasu; - preferuj zrównoważone sposoby spędzania wolnego czasu: spaceruj, biegaj, organizuj wycieczki
rowerowe poznając najbliższą okolicę; - poznawaj lokalnych twórców i artystów, włącz się w organizowanie dla nich spotkań i wspieraj
ich twórczość; - dziel się swoimi artystycznymi umiejętnościami z lokalną społecznością, zorganizuj wystawę
swoich zdjęć, odczyt wierszy czy koncert muzyki; - załóż stowarzyszenie działające na rzecz lokalnej społeczności lub lokalnej przyrody;
- zamiast siedzieć godzinami przed telewizorem lub w internecie poznaj swoich sąsiadów;
- czas pracy równoważ czasem odpoczynku (najlepiej aktywnego, w towarzystwie rodziny);
- bądź blisko swoich bliskich, podtrzymuj przyjaźnie;
- nie śpiesz się, jedz wolno, delektuj się każdą chwilą.
Przegląd tych alternatywnych sposobów funkcjonowania jest nieco zastanawiający. Okazuje
się bowiem jak daleko odeszliśmy od takiego prostego, ale jednocześnie pełnego życia. To, co wydaje
się zwyczajne, zdrowe i zrównoważone jest coraz rzadsze w naszych czasach. Musimy jednak
pamiętać, że ludzie od zarania dziejów prowadzili raczej taki właśnie zrównoważony styl życia.
Pośpiech, niezdrowa rywalizacja, brak zakorzenienia, odcięcie od społeczności i przyrody są
stosunkowo nowym wynalazkiem. Z tego punktu widzenia główny nurt współczesnego świata
jest zaledwie mrugnięciem powieki w rozległej skali czasu rozwoju gatunku ludzkiego. To, co
dzisiaj wydaje się być alternatywą było typowym sposobem na życie od zawsze. Dlatego możemy
mieć nadzieję, że obecne, szalone czasy są zaledwie epizodem, po którym powrócimy do starych
sprawdzonych praktyk. Już najwyższy na to czas. Tym bardziej, że pierwsze jaskółki już się
pojawiły.
Przedruk z książki R.Kulik „Ziemia – mój jedyny dom”
Następna strona: „Droga do współistnienia – W zgodzie ze sobą i ze światem”
Poprzednie części:
Wprowadzenie, Kryzysowa sytuacja – Bioróżnorodność
Kryzysowa sytuacja – Zwięrzęta
Kryzysowa sytuacja – Woda i tereny podmokłe
Kryzysowa sytuacja – Postęp i cywilizacja
Punkt zwrotny – dzikie jest piękne, Ogień, czyli moja energia
Punkt zwrotny – Ziemia, ziemia czyli moje ciało
Punkt zwrotny – Woda, czyli moja krew
Punkt zwrotny – Powietrze, czyli mój oddech
Droga do współistnienia – Jak przyrodzie można pomagać?
Droga do współistnienia – Jak nie zwariować we współczesnym świecie?
